Boşanıyorum! Çocuğuma Nasıl Söylerim?

Boşanma; çocuk için olduğu kadar anne-baba içinde zor ve alışılması gereken bir durumdur.
Anne, baba ve çocuk için başlayan yeni yaşama alışma sürecinde dengeler değişecektir. Bu olayın en hafif şekilde atlatılması anne ve babanın işbirliğine bağlıdır.

Bu geçici dönemde korumadan ziyade destek ve güvenceye gereksinimleri vardır. Ailelerin yeni bir yaşam programı, yeni çevre ve yeni ilişkilere uyum sağlamayı öğrenmede çocuğa yardımcı olmaları daha önemlidir.

Boşanmaya çocuğun vereceği tepki; yaşı, gelişimi, o yaşa gelinceye kadar yaşadıkları ve kişilik yapısı etkili olur.

Çocuğunuz için sizin bu süreci nasıl yöneteceğiniz çok önemli!

Önce emin olun
Boşanma çocuk için olduğu kadar boşanacak çiftler içinde de duygusal-sosyal açıdan zorlayıcı bir dönüm noktasıdır.
Anne-baba öncelikle bu durumu ve kararlarını test edip emin olana kadar çocuğa bir şey söylememelidirler. Çocukla birlikte yakın aileye de bu karar açıklanmamalı yada çocuğun yanında konuşulmayacağına emin olunmalıdır
(çocuğunuza ebeveynlerden birinin yokluğunu iş ziyareti olarak açıklayıp ayrı kalmayı deneyimlemenizde fayda olabilir.)

Ayrılık/boşanma gerçekleştikten sonra barışmayı düşündüğünüz durumlarda da yine emin olana kadar çocuğa bir şey söylemeyin. Böyle bir şey barışmanın mümkün olmaması durumunda çocukta 2. bir boşanma etkisi yaratacaktır. Ayrıca çocuğunuz sizin tekrar barışma olasılığınızın olabileceğini düşünecek ve bu ihtimal yeni durumu kabullenme sürecini uzatmış olacaktır.

Karı-Koca olmadan Anne-Baba olabilmek
Bazı durumlarda bunun hiç de kolay olmadığını biliyorum ancak çocuk için bunun önemi çok fazla. Atacağınız her adımın, yapacağınız her açıklamanın, tutarlı olması gerekir ki bunun yolu sürekli iletişim halinde olmaktır. Ayrıca sürekli çocuğunuzun tepkilerini karşılıklı olarak konuşup paylaşımlarda bulunmanızda fayda var.
Unutmayın ki siz artık karı-koca olmayabilirsiniz ama çocuğunuz için anne-baba olmaya devam ediyorsunuz.

Önce sizin sağlığınız
Bu durumu öncelikle sizin atlatmanız ve çocuğunuza açıklarken güçlü olmanız gerekiyor. Siz gözyaşlarınızı kontrol edemezken çocuğunuz bu habere ve duruma alışmaya hevesli olmayacağı gibi, siz ne kadar aksini söylerseniz söyleyin bunun iyi bir şey olduğuna ikna etmeniz zorlaşacaktır.

Bunu ilk sizden duysun
Siz boşanmadan emin olup, bu durama biraz alıştıktan sonra, çocuğunuzun anne ve babası olarak bu kararınızı birlikte açıklamalısınız. Bu açıklamanın birlikte yapılması; taraflardan birinin tercihi değil ortak kararınız olduğunun, onu önemsediğinizin, bundan sonraki süreçte onun için bir araya gelmeye devam edeceğinizin göstergesidir.

Ne yazık ki bazı durumlarda boşanan çiftlerin çocukları için olsa dahi biraya gelmeleri mümkün olmaz. Böyle durumlarda yine çocuğunuz boşanma haberini ve ilk açıklamayı sizden duymalı. Babası/annesi ile konuşmak isterse konuşturulmalıdır.

Vereceğiniz mesaj
Açıklama yaparken çocuğunuza vereceğiniz mesaj “biz hem birbirimizi hem de seni çok seviyoruz ama artık anlaşamıyoruz ve anlaşamayan iki insanın aynı evde kalması çok zor ve herkes için üzücüdür. Bu herkes için daha iyi olacak” olmalıdır.

Verdiğiniz mesajın arkasında durun
Çocuğunuz anneden ayrı, babadan ayrı açıklama duymamalı. Bu konuda ortak hareket etmeye devam etmelisiniz.

Açıklamanın dozajı
Yapacağınız açıklamaların çocuğun yaşıyla uygun olması gerekir. Neyi ne kadar söyleyeceğinizi aslında çocuğunuz belirler. Sorduğu şeyleri, merak ettiklerini cevaplamak onun için yeterli olacaktır. Her konuda olduğu gibi, bu konu ile de ilgili fazla açıklamada bulunmak çocuğun kafasını daha da karmaşıklaştıracağı gibi, bu bilgileri sindirmesi de zor olacaktır.
Farklı yaşlarda birden fazla çocuğunuz varsa açıklamalarınız farklı ortamlarda olmalıdır.

Çocuğu bir taraf yapmayın
Çocuğunuzun bu dönemde her zamankinden daha fazla baba ve anne sevgisine ve ona değer verildiğini bilmeye ihtiyarcı olacaktır. Hal böyleyken çocuğunuza durumu açıklarken kendinizi savunmak ya da tüm gerçeği onunla paylaşmak çok sakıncalıdır. Çocuk için zaten çok karışık ve kaldırması zor olan durumu daha da zor hale getirirsiniz.
Çocuğunuzun baba/annesine kızacağı zamanlar olabilir, böyle zamanlarda anne/babasını size kötülemesine izin vermeyin.
Boşanmanın, yeni durumu kabullenmenin veya gelişiminin etkisiyle yaşayacağınız sıkıntılarda çocuğunuzu cezalandırmak için anne/babasına göstermemekle tehdit edilmemelidir. Ödüllendirmek için anne/babasıyla ekstra görüşme zamanları ayarlamayın. Çocuğunuz mümkün olduğu kadar baba/annesini görebilmeli ve bu onun davranışlarıyla ilişkilendirilmemelidir.

Çocuğun hayatında neler değişmemeli
Tek başına boşanmanız ve ayrı evlerde yaşamaya başlamanız bile çocuğunuz için büyük bir değişiklik olup, onun güven duygusunun daha çok zarar görmemesi için hayatında olan diğer şeylerin devamlılık sağlaması önemlidir.
Baba/anne ye ait eşyaların bir anda evden ayrılmaması, toplanma işleminin aşamalı olarak yapılması gerekir.
Yine düğün fotoğraflarınızın ya da aile fotoğraflarınız kaldırılmamalıdır. (bu mümkün değilse ona ait bir albümde toplanması)
Piknik günü, sinema akşamı, lunapark, vb alışkanlıklarınızı birlikte olmasanız da yerine getirmeye devam etmelisiniz.
Onun için önemli olan günlere (müsamere, sergi, doğum günü vb) ayrı ayrı gitseniz de ikinizde katılmalısınız.
Çocuğunuz için yaptığınız alışveriş ve ona alınan oyuncakların sayısı ve madi değeri değişmemeli.
Sosyal çevresi (okul, gittiği oyun alanları, görüştüğü akrabaları) mümkün olduğunca aynı kalmalıdır.
Duygusal olarak zor bir dönemde olduğunuzdan çocuğunuzu koruma içgüdüleriniz daha da kuvvetlenecektir. Bu durum onun özgürlük alanını sınırlandırmamalıdır.

Hayatınıza girecek olan yeni kişiler
Hayatınızda var olan veya yeni giren kişilerle onu tanıştırmak için aceleci olmayın. Bu durum çocuğun gözünde sizin ona karşı olan sevginize karşı bir tehdittir. Ki bu tehdit algılaması belki sizin hayatınıza devam edeceğiniz insana karşı önyargılı olmasına neden olacak. Boşanmanıza sebep arayan çocuğunuza bir sebep sunmuş olacaksınız. Çocuğunuz için yeni bir travma ve baş edilmesi gereken 2. bir durum yaratmış olursunuz.
Boşanmaların ardından genellikle yaşı küçük tüm çocuklar uzun bir süre anne ve babayı tekrar bir araya getirmek için planlar yapıp dururlar. Ortaya attığınız yeni kişi çocuğun ara birleştirici rolünü daha da perçinleyecektir.

Çocuğunuza kendi kendini rahatlatma yollarını öğretin
• “Bu kararın senin hoşuna gitmediğini biliyorum yaşadığın tüm duyguları ve merak ettiğin her soruyu bana veya babana sorman seni rahatlatacaktır.”
• İlk boşanan çiftin siz olmadığınızı ve bunun onun hayatında pek fazla şey değiştirmeyeceğini bilmelidir.
• Çocuğunuza anne ve babasının fotoğraflarından oluşmuş bir albüm yapabilirsiniz.
• İstediği zaman telefonda konuşmasına izin verin.
• Zaman kavramı olmayan çocuğunuzun babasını/annesini göreceği günü kafasında somutlaştırabilmesi için yaşına uygun bir takvim oluşturarak. Her gün üzerinden geçebilirsiniz.
• 8 yaşın üzerindeki çocuklara günlük tutmaları tavsiye ederken henüz okuma-yazma bilmeyen çocuğunuz için kendini ifade etmenin en iyi yolu resim çizmesi olacaktır. Her akşam “bugün neler yaşadığının resmini çiz” diyerek günlük tutar gibi bir gizlilik içinde resim çizmesine ve bu resimleri dosyalamasına olanak sağlayın. (günün diğer saatlerinde çizdiği resimler serbest konulu resim olup, gizlilik içinde olmamalıdır ve resmini anlatmak isterse size anlatabilmelidir.)
• Yüzme, binicilik, yaratıcı drama gibi branş ve sporlara yazdırarak hem sosyal hemde duygusal alanına destek sağlayabilirsiniz.

Çocuğunuzun duygularını yaşamasına izin verin
Okul öncesi çocuğunuz boşanma’yı anne veya babasının evden ayrılışını, onu görmede veya konuşmada yaşadığı zorluklardan fark edecektir. Bu durum karşısında daha önceki gelişim dönemlerine gerileme olabilir, bu gerilemeyle birlikte, parmak emme, alt ıslatma, biberonla beslenmek isteme, vb davranışlar görülebilir. Etrafındaki kişilerden aşırı ilgi ve sıkça yardım beklentisi olabilir. Egocentrik dönemde olan veya tam olarak bu dönemden çıkamayan çocuğunuz boşanmaya veya anne-baba ayrılığına karşı suçun kendi üzerine alarak hem kendini suçlu hissedecek hem de anne babasının arasını düzeltmek için yollar arayabilir. Yine okul öncesi dönemdeki çocuğunuzda yaşadıklarından kaynaklanan bir öğrenme güçlüğü ve aşırı hareketlenme gözlemleyebilirsiniz. Ebeveynlerine karşı güven kaybı olup, geleceğe endişeyle bakabilir.
Bu bir dönem, her çocuk bu belirtileri farklı ölçüde yaşayabilir. Bunların gayet normal olduğunu bilerek çocuğunuza bunları aşması için zaman vermelisiniz.

Unutmayın ki boşanma çocuğun dünyası için bir travmadır, bu süreç her çocuk için farklı seyredebilir. Tam atlattı derken en başa dönebilirsiniz. Çocuğunuzun bu iniş ve çıkışlarla devam edecek dönemde her şeyden önce güçlü ve onu seven bir anne ve babaya ihtiyarcı olacaktır.

Yukarıdaki önerilere uyduğunuz halde çocuğunuzda kalıcı duygu durum ve kişilik özelliklerinde değişiklik gözlemliyorsanız bu süreçte size adım adım danışmanlık edecek bir psikologdan yardım almanızda fayda var.